ویژگی انسان های نخبه چیست؟
دکتر خسرو سلجوقی عضو هیئت علمی و معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری و کارآفرینان فردی، سازمانی و اجتماعی است که با عنوان سلطان کرم ایران در رسانه ها شناخته می شود. وی دانش‌آموخته رشته‌های علوم سیاسی، ریاضی، مهندسی صنایع و مدیریت با گرایش سامانه‌ها و روش‌ها می‌باشد. مهندس سلجوقی سوابقی در جهاد سازندگی، آموزش و پرورش، سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور داشته است. از سایر سوابق وی می‌توان به حضور در شورای عالی اطلاع‌رسانی به عنوان معاون فنی دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اشاره کرد و در حال حاضر ایشان عضو هیئت عامل سازمان فن آوری اطلاعات و ارتباطات هستند.
دوستی نوشته بود :
” نخبه، نخبگی و جامعه نخبگان یک پدیده بسیار پیچیده اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامیست. یک فرد علاوه بر برخی قابلیت های شخصی باید در درون یک دینامیک پیچیده در سطوح مختلف از خانواده تا ملی قرار گیرد تا روزی عنوان نخبه را کسب کند؛ و این دینامیک طوریست که اغلب قابلیت های شخصی، تقریبا فاکتوری بوده که می توان آن را حذف کرد! تقریبا هر کسی می تواند در جایگاه نخبگی قرار گیرد اگر بر مکانیزم های بسیار سخت گیرانه ورود به جامعه نخبگی غلبه کند! مثلا یکی از دروازه های ورود به جامعه نخبگی تحصیل در دانشگاه های تراز بالاست که مکانیزم کنترلی آن در ایران کنکور و در آمریکا پول و جایگاه خانوادگیست! این فقط یک راهه! غیر از این، نخبگان یک بازی پیچیده ثروت و قدرت دارند که تحت شرایط بسیار خاص وفرایندهای بسیار دقیق یارگیری (و یا حتی عزل) می کنند… ”
اما دکتر سلجوقی در یادداشت زیر به مفهوم نخبه، نخبگی و نخبه پروری نظری کمی متفاوت دارند و ویژگی های انسان های نخبه را بیان میکنند و راه ورود را سخت ولی امکان پذیر می دانند.
نخبگی چیست؟
اول باید پیش درآمدی را در نظر آورد، با این شرح که واژه «نخبه» در قرن هفدهم برای توصیف کالاهایی با مرغوبیت خاص به کار می‌رفت و بعدها برای اشاره به گروه‌های اجتماعی برتر، کاربرد یافت اما در قرن نوزدهم «نخبه‌گرایی» به‌عنوان یک مکتب فکری در علم سیاست و جامعه‌شناسی سیاسی مطرح شد. امروزه نیز نخبه‌گرایی یکی از الگوهای رایج در جامعه‌شناسی سیاسی و از شاخصه‌های تأثیرگذار بر فرآیند تصمیم سازی و بر سیاست‌های راهبردی شمرده می‌شود.
نخبه کیست؟
در پاسخ به اینکه نخبه کیست می‌توان ماده 2 آیین‌نامه احراز نخبگی را یادآور شد که می‌گوید: «نخبه، به استناد ماده 4 اساسنامه بنیاد به فرد برجسته و کارآمدی اطلاق می‌شود که اثرگذاری وی در تولید و گسترش علم و هنر و فناوری و فرهنگ‌سازی و مدیریت کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکری وی در راستای تولید و گسترش دانش و نوآوری موجب سرعت بخشیدن به رشد و توسعه علمی و اعتلای جامعه انسانی کشور شود»
البته فرد نخبه در هر حوزه‌ای خواه سیاسی، خواه اجتماعی، خواه فرهنگی باید بتواند، پدیده‌ها را در سطوح مختلف و حتی داخلی و بین‌المللی بررسی کند و آینده را از پیش ببیند و راهکارهای هوشمندانه برای مدیریت حوادث و پدیده‌ها در راستای ارتقا بخشیدن به زندگی بشر ارائه کند.
نخبه پروری چیست؟
نخبه پروری به معنای پرورش دادن ویژگی‌های پیش‌گفته و فراهم آوردن شرایط برای تعمیق و نهادینه شدن آن در افراد است.
این اصطلاح به معنی طبقه‌بندی جامعه بر اساس امتیازات موهوم نیست بلکه طبقه‌بندی بر اساس کلاس علم، اخلاق، ادب، توانایی و به عبارت روشن‌تر، دانستن، توانستن، خواستن، برخاستن و به ظهور رساندن فضایل انسانی است. فضایلی که البته هرکس می‌تواند بدان دست یابد و پس از آن در جمع نخبگان به شمار آید.
موضوع دیگری که در این حوزه وجود دارد این است که وابستگی خانوادگی، ثروتمند بودن، داشتن پشتوانه‌های قوی، حتی اگر باعث شهرت فرد شود، نمی‌تواند از او یک نخبه بسازد، هرچند این ظرفیت‌ها می‌تواند تسهیل‌کننده تبدیل یک فرد عادی به یک فرد نخبه شود، اما نخبگان معمولاً کسانی هستند که از راه‌های دشوار می‌گذرند و موانع را از سر راه برمی‌دارند، مشکلات و سختی‌ها را رام اراده خویش میکنند تا به مقصد برسند و اصلاً رسیدن از جاده امن و راحت با امکانات کامل به مقصد که نیاز به نخبگی ندارد، بلکه نخبگی در راه‌یابی و راهنمایی و یافتن راه‌های تازه، کم‌هزینه و پرفایده به‌سوی مقصد و تلاش مثمر ثمر برای رسیدن به مقصد خود را نشان می‌دهد. پس می‌توان گفت نخبه از طبقه خاصی نیست هرچند در نهایت جزو یک طبقه خاص می‌شود.
ویژگی‌های انسان‌های نخبه چیست؟
موفقیت ذاتی نیست، بلکه این افراد:
دقیق هستند؛ همه نخبگان یک ویژگی مشترک دارند و آن این است که «حد خود را دقیق می‌شناسند.»
هدفمند هستند.
فرصت یاب، از فرصت‌ها خوب استفاده میکنند.
خود و دیگران را خوب ارزیابی میکنند،
شجاع هستند و مدیریت خطرپذیری و تصمیم‌گیری دارند.
ماهیچه‌های اراده خود را قوی میکنند.
می‌دانند همیشه محدودیت وجود دارد ولی در جا نمی‌زنند.
بر آنچه انجام می‌دهند تمرکز دارند، از نظر روان‌شناسی یادگیری: مهم‌ترین شرط در تمرکز حواس «داشتن علاقه به موضوع موردنظر است»
به‌جای توجه روی عادت‌های بد روی مخالف آن و عادات خوب توجه میکنند.
جامعیت و نگاه جامع دارند. نبوغ، قدرت به‌کارگیری مهارت‌ها و تعادل و تناسب در ترکیب آن‌هاست.
هفت صفت ویژه قهرمانان ( کسانی که حاضر هستند برای ارزش های خود هزینه کنند. ) از دیدگاه رابینز عبارتند از:
انگیزه بالا: افراد قهرمان انگیزه بالایی برای قهرمان شدن دارند.
ایمان قوی: افراد قهرمان دارای ایمان قوی می‌باشند.
درک ارزش‌ها: این افراد درک بالایی از ارزش‌ها دارند.
راهبرد: افراد فوق دارای راهبردهای مشخص و برنامه‌ریزی‌های دقیق می‌باشند.
انرژی: این افراد دارای انرژی مضاعفی هستند و زود خسته نمی‌شوند.
نیروی صمیمیت: افراد قهرمان سرشار از محبت و صمیمیت هستند.
منبع:isfahanplus